กรุงนิวเดลี เมืองหลวงของอินเดีย ถูกปกคลุมด้วยหมอกควันพิษหนาทึบเมื่อวันจันทร์ที่ผ่านมา หลังระดับมลพิษทางอากาศพุ่งทะยานขึ้นสูงกว่าเกณฑ์แนะนำขององค์การอนามัยโลก (WHO) ถึง 16 เท่า โดยเฉพาะในเขตมหานครซึ่งมีประชากรอาศัยอยู่มากกว่า 30 ล้านคน
ฝุ่นพิษสะสมจากหลายแหล่งกำเนิด
เมืองนิวเดลีมักติดอันดับหนึ่งในเมืองหลวงที่มีมลพิษสูงที่สุดในโลก โดยเฉพาะช่วงฤดูหนาวที่อากาศเย็นทำให้มลพิษไม่สามารถลอยตัวขึ้นสูง แต่กลับสะสมอยู่ใกล้ผิวดิน ก่อให้เกิดส่วนผสมที่เป็นอันตรายจาก ควันเผาเศษพืชผลทางการเกษตร โรงงานอุตสาหกรรม และยานพาหนะ ที่ปล่อยควันพิษสู่ชั้นบรรยากาศอย่างต่อเนื่อง
ล่าสุด การเฉลิมฉลองเทศกาลดิวาลี หรือเทศกาลแสงสว่างซึ่งมีการจุดดอกไม้ไฟติดต่อกันหลายวัน ก็ยิ่งทำให้ระดับมลพิษพุ่งสูงขึ้นไปอีก
แม้ ศาลฎีกาของอินเดีย จะมีคำสั่งผ่อนปรนให้สามารถใช้เฉพาะ ดอกไม้ไฟเขียว" (Green Firecrackers) ซึ่งปล่อยฝุ่นละอองน้อยลงกว่าแบบทั่วไป แต่ในทางปฏิบัติก็ยังมีการฝ่าฝืนคำสั่งเป็นวงกว้าง
ดอกไม้ไฟดิวาลีทำ PM2.5 พุ่งเกินระดับปลอดภัย
การเฉลิมฉลองเทศกาลดิวาลี ซึ่งเป็นเทศกาลแสงสว่างที่สำคัญของศาสนาฮินดู ทำให้ระดับมลพิษเพิ่มสูงขึ้นจากการจุดดอกไม้ไฟหลายวันติดต่อกัน แม้ศาลสูงสุดจะผ่อนปรนมาตรการห้ามใช้ดอกไม้ไฟในเดือนนี้ โดยอนุญาตให้ใช้ "ดอกไม้ไฟเขียว" ที่ปล่อยฝุ่นละอองน้อยกว่าได้
ทั้งนี้ องค์กรติดตาม IQAir รายงานว่าระดับ PM2.5 ซึ่งเป็นอนุภาคขนาดเล็กที่สามารถเข้าสู่ระบบทางเดินหายใจและกระแสเลือดของมนุษย์ มีค่าพุ่งสูงถึง 248 ไมโครกรัมต่อลูกบาศก์เมตร ในบางพื้นที่ของกรุงนิวเดลี ซึ่งสูงกว่าค่ามาตรฐานของ WHO อย่างมีนัยสำคัญ และจัดอยู่ในระดับ “อันตรายต่อสุขภาพขั้นรุนแรง”
รัฐบาลเตือนสถานการณ์อาจเลวร้ายลงอีก
คณะกรรมการบริหารคุณภาพอากาศของอินเดีย (CAQM) ได้ออกคำเตือนว่า สภาพอากาศที่นิ่งและแห้งในสัปดาห์นี้ อาจทำให้คุณภาพอากาศแย่ลงอีก และมีแนวโน้มจะส่งผลกระทบต่อประชาชนในวงกว้าง โดยเฉพาะเด็ก ผู้สูงอายุ และผู้ป่วยโรคระบบทางเดินหายใจ
เพื่อรับมือกับสถานการณ์ดังกล่าว รัฐบาลได้ออกมาตรการเร่งด่วน เช่น ขอความร่วมมือให้หน่วยงานต่าง ๆ รับประกันการจ่ายไฟฟ้าอย่างต่อเนื่อง เพื่อหลีกเลี่ยงการใช้เครื่องปั่นไฟดีเซล หรือจัดการเฝ้าระวังแหล่งกำเนิดฝุ่นจากการก่อสร้าง การขนส่ง และการเผาในที่โล่ง
เตรียมทดลอง “Cloud Seeding” ชะล้างมลพิษ
ในความพยายามล่าสุด รัฐบาลเดลีได้ประกาศแผนทดลองใช้เทคโนโลยี “Cloud Seeding” หรือการโปรยสารเคมีจากเครื่องบินเพื่อกระตุ้นให้เกิดฝน ซึ่งหวังว่าจะช่วยชะล้างมลพิษออกจากชั้นบรรยากาศ
มันจินเดอร์ ซิงห์ เซอร์ซา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงสิ่งแวดล้อมกรุงเดลี เปิดเผยว่า ขณะนี้ได้เตรียมอุปกรณ์ครบถ้วน และดำเนินการฝึกอบรมนักบินเป็นที่เรียบร้อยแล้ว โดยคาดว่าจะเริ่มทดลองภายในเดือนตุลาคมนี้
มลพิษทางอากาศคร่าชีวิตกว่าล้านรายในอินเดีย
รายงานจากวารสาร The Lancet Planetary Health ที่ตีพิมพ์เมื่อปีที่ผ่านมา ระบุว่า มีผู้เสียชีวิตในอินเดียมากถึง 3.8 ล้านคนระหว่างปี 2552-2562 ซึ่งมีความเชื่อมโยงโดยตรงกับปัญหามลพิษทางอากาศ
ขณะเดียวกัน องค์การยูนิเซฟ (UNICEF) ได้ออกคำเตือนว่าเด็กๆ ที่เติบโตในเมืองใหญ่อย่างเดลี กำลังเผชิญความเสี่ยงสูงขึ้นจาก การติดเชื้อในระบบทางเดินหายใจเฉียบพลัน และโรคเรื้อรังอื่นๆ
วิเคราะห์ปัญหาเชิงโครงสร้างที่ต้องเร่งแก้
กรณีของนิวเดลีเป็นภาพสะท้อนของวิกฤตสิ่งแวดล้อมที่กำลังทวีความรุนแรงในประเทศกำลังพัฒนา ซึ่งต้องเผชิญความท้าทายทั้งในด้านนโยบายการจัดการเมืองอุตสาหกรรม การควบคุมแหล่งกำเนิดมลพิษ การเปลี่ยนผ่านพลังงานสะอาด และการสร้างสมดุลระหว่างวัฒนธรรมท้องถิ่นกับความยั่งยืนของสิ่งแวดล้อม
การใช้เทคโนโลยีอย่าง Cloud Seeding อาจช่วยบรรเทาได้ในระยะสั้น แต่หากไม่มีการจัดการที่ต้นเหตุอย่างเป็นระบบ ปัญหานี้จะกลับมาอีกในทุกฤดูหนาว และอาจทวีความรุนแรงขึ้นในอนาคต
