นักออกแบบเคนยาแปลงเสื้อผ้าเก่าเป็นแฟชั่นโชว์งานศิลป์บนรันเวย์

กลางตลาดเสื้อผ้ามือสองที่ใหญ่ที่สุดของเคนยา ดีไซเนอร์รุ่นใหม่กำลังพลิกโฉม “ของที่ถูกมองว่าไร้ค่า” ให้กลายเป็นผลงานแฟชั่น ที่สะท้อนทั้งความคิดสร้างสรรค์และความห่วงใยต่อสิ่งแวดล้อม โดยการอัปไซเคิล (Upcycling) เสื้อผ้ามือสองที่ไม่สามารถขายได้หรือถูกทิ้งเป็นขยะ ให้กลับมามีชีวิตใหม่ พร้อมได้เฉิดฉายบนรันเวย์ เพื่อแสดงให้เห็นว่า “ความสวยงาม” กับ “ความยั่งยืน” สามารถอยู่ร่วมกันได้

เคนยาขึ้นแท่นผู้นำเข้าเสื้อผ้ามือสองอันดับ 1 ของแอฟริกา

น่าคิดตามเหมือนกันว่า “เสื้อผ้ามือสอง” เป็นโอกาสทองด้านเศรษฐกิจ หรือเป็นวิกฤตสิ่งแวดล้อม?

จากการศึกษาของ Massachusetts Institute of Technology (MIT) ของสหรัฐฯ พบว่า ประเทศเคนยาแซงหน้าไนจีเรีย ขึ้นมาเป็นผู้นำเข้าเสื้อผ้ามือสองมากที่สุดในแอฟริกา เมื่อปี 2023 โดยนำเข้าเสื้อผ้ามือสองประมาณ 197,000 ตัน ซึ่งคิดเป็นมูลค่าประมาณ 298 ล้านดอลลาร์

อย่างไรก็ตาม ข้อมูลจากเครือข่าย Environment for Development ระบุว่า เสื้อผ้าเหล่านี้ราว 1 ใน 3 ไม่สามารถใช้งานได้และมักลงเอยที่ “กองขยะ” โดยส่วนใหญ่ผลิตจากใยสังเคราะห์ เช่น โพลีเอสเตอร์และไนลอน ซึ่งไม่สามารถย่อยสลายตามธรรมชาติ

แม้ว่าการค้าขายเสื้อผ้ามือสองจะสร้างงานให้กับประชาชนจำนวนมากในภูมิภาคแอฟริกาตะวันออก ทว่า ขณะเดียวกันกลับเป็นอุปสรรคสำคัญต่อการพัฒนาอุตสาหกรรมสิ่งทอในประเทศเอง หลายประเทศเคยพยายามผลักดันนโยบายแบนเสื้อผ้ามือสองเพื่อฟื้นฟูภาคการผลิตภายใน แต่กลับต้องถอยหลังจากแรงกดดันทางการค้าจากสหรัฐฯ

แฟชั่นกับบทบาทใหม่ท่ามกลางวิกฤตสิ่งแวดล้อม

สินค้าแฟชั่นกลายเป็นหนึ่งในอุตสาหกรรมที่ถูกจับตามองอย่างมากในประเด็นสิ่งแวดล้อม เนื่องจากมีส่วนสร้างปัญหาขยะและการปล่อยก๊าซเรือนกระจกทั่วโลก ขณะที่เสื้อผ้ามือสองจำนวนมากถูกส่งมาถึงตลาดกิโกมบา ซึ่งตั้งอยู่ใกล้กับใจกลางกรุงไนโรบี ที่ที่แผงขายของหลังคาสังกะสีขยายตัวออกไปบนพื้นที่กว่า 5 เอเคอร์ เสมือนเป็นเขาวงกตทางเศรษฐกิจแห่งหนึ่งของเมืองนี้

ด้วยเหตุนี้ดีไซเนอร์รุ่นใหม่อย่าง มอร์แกน อาเซดี (Morgan Azedy) หนุ่มวัย 25 ปี ผู้เชี่ยวชาญด้านการสร้างสรรค์เสื้อผ้าแนวสตรีทจากวัสดุเหลือใช้ จึงเลือกใช้แนวคิดการอัปไซเคิล (Upcycle) ที่ไม่เพียงเพื่อลดต้นทุนเท่านั้น แต่ยังช่วยลดผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม และส่งเสริมการบริโภคอย่างมีจิตสำนึก

ในช่วงบ่ายที่แดดจ้าเมื่อสัปดาห์ที่ผ่านมา ผู้คนจำนวนมากมารวมตัวกันเพื่อชมนางแบบเดินแบบโพสท่าบนรันเวย์ โดยสวมชุดที่ทำจากผ้ามือสองซึ่งเคยถูกมองว่า “ใส่ไม่ได้” หรือ “ขายไม่ออก” ฉลอง Gikomba Runway Edition ซึ่งเป็นการรวมตัวครั้งแรกของดีไซเนอร์และสไตลิสต์รุ่นใหม่ของเคนยาที่อยู่ในวงการใต้ดิน

พร้อมเสริมว่า การซื้อผ้าใหม่มีต้นทุนสูงเกินไปสำหรับดีไซเนอร์รุ่นใหม่อย่างเขา ขยะจึงกลายเป็นวัสดุทรัพยากรทางเลือกที่ท้าทายและสร้างแรงบันดาลใจ

สำหรับคอลเลกชันของอาเซดีในครั้งนี้มาในชื่อ “Kenyan Raw” นำเสนอเสื้อผ้าสตรีทแวร์ผ้ายีนส์และสไตล์แบบโกธิกที่สร้างขึ้นทั้งหมดจากหนังรีไซเคิลที่รวบรวมมาจากกองขยะและเสื้อผ้าที่ไม่ผ่านมาตรฐานแฟชั่น

ด้วยผลงานที่โดดเด่น ทำให้อาเซดีเคยได้รับเชิญไปร่วมงาน Berlin Fashion Week และได้ร่วมงานกับศิลปินในภูมิภาคอีกหลายคน โดยเป้าหมายต่อไปของเขา คือการนำผลงานเหล่านี้ไปสู่เวทีแฟชั่นระดับโลกอย่างนิวยอร์ก และปารีส

งานแฟชั่นโชว์ในตลาดกิโกมบาครั้งนี้ เหมือนเป็นการตั้งคำถามเชิงนโยบายต่อรูปแบบการบริโภคที่กำลังครอบงำโลก รวมถึงสะท้อนบทบาทของคนรุ่นใหม่ในกระแสแฟชั่นยั่งยืนที่กำลังขยายตัวทั่วโลก เมื่อเสื้อผ้ามือสองที่เคยถูกมองว่าไร้ค่า กำลังถูกปลุกชีวิตใหม่ พร้อมทั้งท้าทายมาตรฐานความงามเดิมๆ และสร้างความตระหนักเรื่องสิ่งแวดล้อมในหมู่ผู้บริโภค

“แฟชั่น” ไม่จำเป็นต้องเริ่มต้นจากผ้าใหม่ และจบลงที่ถังขยะเสมอไป...บางครั้ง “ขยะ” อาจเป็นวัสดุตั้งต้นที่ดีที่สุดสำหรับอนาคตของโลกใบนี้