จากอุบัติเหตุล่าสุด ส.อ.ธีรพล เพียขันที ทหารพราน เหยียบทุ่นระเบิดบริเวณฝั่งตกวันตกของปราสาทตาเมือนธม หลังแนวรั้วลวดหนามฝั่งไทย จนได้รับบาดเจ็บหนักขาซ้ายขาด หลังจากที่ก่อนหน้านี้ทหารหาญของไทยต้องเสียสละขาของตัวเองเพื่อปกป้องแผ่นดินไทยไปแล้ว 4 นายจากการเหยียบทุ่นระเบิด PMN-2
ทุ่นระเบิด PMN-2 เป็นทุ่นระเบิดสังหารบุคคลที่ผลิตในรัสเซีย ตรวจจับได้ยากด้วยเครื่องตรวจจับโลหะ เนื่องจากเปลือกหุ้มทำจากพลาสติก
ลักษณะทั่วไปของ PMN-2
- ตัวทุ่นทำจากพลาสติกขึ้นรูป มักมีสีเขียวใบไม้หรือสีน้ำตาล มีความสูง 53 มิลลิเมตร เส้นผ่านศูนย์กลาง 120 มิลลิเมตร น้ำหนักวัตถุระเบิด 100 กรัมน้ำหนักรวมทั้งลูก 440 กรัม
- ด้านบนมีแผ่นยางกดแรงดันรูปตัว X สีดำ ซึ่งเป็นจุดที่ทำให้ทุ่นระเบิดทำงานเมื่อถูกเหยียบ
- ใช้วัตถุระเบิดชนิดผสม RDX/TNT หรือ TG-40 ซึ่งมีแรงระเบิดรุนแรงมากกว่าทุ่นระเบิดต่อบุคคลชนิดอื่นๆ
- มีชนวนระเบิดในตัวแบบ MD-9 ซึ่งไวต่อแรงกระแทก
ทุ่นระเบิด PMN-2 ผ่านการออกแบบที่ทำให้ทนต่อเทคนิคการเก็บกู้ระเบิดแบบดั้งเดิม เช่น การระเบิดทำลายด้วยแรงกดกะทันหัน ด้วยแผ่นกดรูปตัว X และระบบชนวนที่ซับซ้อน นอกจากนี้ ระบบชนวนยังมีกลไกหน่วงเวลาราว 60 วินาที หลังจากถอดกุญแจนิรภัยแล้ว ภายในจะมีลูกโป่งอากาศซึ่งพองตัวด้วยแรงสปริงเพื่อดันแกนล็อกออกจากตำแหน่ง ทำให้ทุ่นสามารถทำงานได้ภายหลังจากการติดตั้ง ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงอย่างมากต่อผู้เข้าไปในพื้นที่โดยไม่รู้ตัว ถือเป็นภัยคุกคามต่อทั้งเจ้าหน้าที่ทหารของไทย รวมทั้งประชาชนในพื้นที่ของทั้งไทยและกัมพูชา
การตรวจหาทุ่นระเบิด PMN-2
- ระบบเรดาร์เจาะพื้นดิน (GPR) ซึ่งประสบความสำเร็จในการตรวจหาทุ่นระเบิด PMN-2 ที่ฝังอยู่ใต้พื้นดินที่ความลึก 5-20 เซนติเมตร โดยใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าความถี่ประมาณ 100 MHz ถึง 4 GHz เพื่อตรวจจับวัตถุใต้ดินโดยใช้พื้นที่หน้าตัดเรดาร์ (ความสามารถในการสะท้อนเรดาร์) ทุ่นระเบิด PMN-2 สามารถตรวจจับได้แม้ในทิศทางที่มีพื้นที่หน้าตัดเรดาร์น้อยที่สุด
- เครื่องตรวจจับโลหะ (MD) เนื่องจาก PMN-2 มีส่วนประกอบของโลหะอยู่ในสายชนวน สามารถตรวจหาทุ่นระเบิดที่ฝังอยู่ใต้ดินลึก 15 เซนติเมตร
- ระบบตรวจจับทุ่นระเบิดขั้นสูงแบบเซ็นเซอร์คู่ (ALIS Dual-Sensor System) เป็นอุปกรณ์มือถือที่ผสมผสานเครื่องตรวจจับโลหะและระบบเรดาร์เจาะพื้นดินเข้าด้วยกัน เครื่องตรวจจับโลหะสามารถระบุส่วนประกอบโลหะได้ ในขณะที่ระบบเรดาร์เจาะพื้นดินจะให้ภาพสามมิติโดยละเอียดโดยอาศัยการสะท้อนของเรดาร์จากวัตถุใต้ผิวดิน เช่น ทุ่นระเบิดที่ฝังอยู่
- เซ็นเซอร์อินฟราเรด (IR) สำหรับทุ่นระเบิดที่วางบนพื้นผิวดิน มีระบบตรวจจับหลายเซนเซอร์ แต่ไม่ค่อยได้ผลหากทุ่นระเบิดฝังอยู่ลึก
- เทคนิคการตรวจจับสารเคมีที่สามารถตรวจจับไอระเหยของวัตถุระเบิดที่ปล่อยออกมาจากตัวระเบิดที่ซึมออกมาผ่านดิน เช่น ทีเอ็นที และสารประกอบที่เกี่ยวข้อง
- เทคโนโลยีการตรวจจับขั้นสูงที่ใช้หุ่นยนต์ โดรน และ AI ซึ่งสามารถผสมผสานรูปแบบเซ็นเซอร์ต่างๆ เพื่อการตรวจจับที่ปลอดภัยและมีประสิทธิภาพมากขึ้น
อย่างที่กล่าวไปข้างต้นว่า PMN-2 มีโลหะขนาดเล็กอยู่ภายในสายชนวน ซึ่งช่วยให้เครื่องตรวจจับโลหะตอบสนองได้ แต่ด้วยความที่ตัวทุ่นระเบิดส่วนใหญ่ทำจากพลาสติก ทำให้การตรวจจับด้วยเครื่องตรวจจับโลหะเป็นเรื่องยากหากไม่มีการตรวจด้วยระบบเรดาร์เจาะพื้นดินเข้ามาทำงานร่วมด้วย การใช้ระบบตรวจจับโลหะร่วมกับระบบเรดาร์เจาะพื้นดินช่วยเพิ่มความน่าเชื่อถือ ลดผลบวกปลอมที่เกิดจากเศษโลหะหรือสิ่งกีดขวางได้อย่างดี
ระบบเรดาร์เจาะพื้นดินนี้ได้รับการทดสอบภายใต้สภาพดินต่างๆ กัน รวมถึงดินที่ไม่เป็นเนื้อเดียวกันที่มีกรวดและเศษโลหะ และสภาพแวดล้อมที่ได้รับผลกระทบจากฝน ซึ่งพิสูจน์แล้วว่าสามารถแยกแยะทุ่นระเบิด PMN-2 ออกจากเศษโลหะในบริเวณใกล้เคียงได้
Photo by Wikipedia / Andrew Butko
