ประเทศส่วนใหญ่ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) ต่างพากัน ‘โล่งใจ’ เมื่อได้ทราบอัตราภาษีทรัมป์ที่ต่ำกว่าที่คาดการณ์ไว้ แน่นอนว่าทั้งไทย กัมพูชา และมาเลเซียเป็น 3 ประเทศที่ทราบในวันเดียวกัน (1 ส.ค.) ซึ่งจะถูกสหรัฐฯ เรียกเก็บในอัตราที่เท่ากัน 19%
ประเด็นสำคัญก็คือ ความสำเร็จในการเจรจายุติความขัดแย้งนั้นสร้างบรรยากาศที่เอื้ออำนวยต่อการเจรจาทางการค้ากับสหรัฐฯ และมีผลโดยตรงต่อการเจรจาเพื่อลดอัตราภาษี
ผู้เชี่ยวชาญมองว่า การหยุดยิงช่วยให้ประธานาธิบดีโดนัลด์ ทรัมป์ ของสหรัฐฯ สามารถสร้างภาพลักษณ์ผู้นำสันติภาพให้โดดเด่นขึ้น ซึ่งเป็นหนึ่งในปัจจัยหลายประการที่นำไปสู่การลดภาษีศุลกากรจำนวนมากสำหรับประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้เหล่านี้
“จังหวะเวลาและภูมิหลังทางภูมิรัฐศาสตร์มีความสำคัญอย่างยิ่งยวดต่อการที่มาเลเซีย ไทย และกัมพูชา สามารถลดอัตราภาษีศุลกากรลงได้ ความสำเร็จของพวกเขาเกิดขึ้นเพียงไม่กี่วันหลังจากการเจรจาหยุดยิงซึ่งได้รับการสนับสนุนจากสหรัฐฯ โดยมาเลเซียมีบทบาทสำคัญในการไกล่เกลี่ย สิ่งนี้เปิดโอกาสให้ทรัมป์ได้รับเครดิตต่อสาธารณะในการช่วยยุติความขัดแย้งในภูมิภาค และเสริมภาพลักษณ์ของเขาในฐานะนักเจรจาข้อตกลงระดับโลก”
— โจแอนน์ หลิน นักวิจัยอาวุโสและผู้ประสานงานร่วมของสถาบัน ‘ISEAS–Yusof Ishak’ ศูนย์ศึกษาอาเซียน กล่าว
ส่วนปัจจัยอื่นๆ ที่ถูกหยิบยกขึ้นมาพูดก็คือ ความเต็มใจของมาเลเซีย กัมพูชา และไทยที่จะเปิดตลาดให้สหรัฐฯ เข้าถึงมากขึ้น รวมถึงความต้องการของสหรัฐฯ ที่จะเบี่ยงเบนสามประเทศนี้ซึ่งถูกมองว่ามีแนวโน้มเป็นมิตรกับจีน ให้ออกจากอิทธิพลของจีนให้มากขึ้น
-2.jpg&w=3840&q=75)
มาเลเซียเป็นประเทศเดียวในสามประเทศที่ยอมรับอย่างเปิดเผยว่า ‘การหยุดยิง’ เป็นปัจจัยหนึ่งที่มีผลต่อการกำหนดอัตราภาษีศุลกากรล่าสุด “บทบาทของมาเลเซียในการอำนวยความสะดวกในการหยุดยิงช่วยได้มากอย่างแน่นอน” เต็งกู ซาฟรูล อับดุล อาซิส รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการลงทุน การค้า และอุตสาหกรรมของมาเลเซีย (MITI) กล่าว
เต็งกู ซาฟรูล ยังย้ำว่า “การเจรจาภาษีศุลกากรกับสหรัฐฯ เป็น ‘สถานการณ์ที่ทุกฝ่ายได้ประโยชน์’ สำหรับทั้งสองประเทศ นอกจากนี้ยังแสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ทวิภาคีที่แข็งแกร่งระหว่างมาเลเซียและสหรัฐฯ”
“ที่สำคัญที่สุดคือ มาเลเซียยืนหยัดอย่างมั่นคงในประเด็น ‘รายการเส้นแดง’ (Red line items) ต่างๆ และอัตราภาษีนำเข้า 19% ก็บรรลุผลสำเร็จโดยไม่กระทบต่อสิทธิอธิปไตยของประเทศในการดำเนินนโยบายสำคัญๆ เพื่อสนับสนุนเสถียรภาพทางเศรษฐกิจและสังคม และการเติบโตของประเทศ” กระทรวง MITI ระบุในแถลงการณ์
นอกจากนี้ เต็งกู ซาฟรูล ยังบอกอีกว่า “มาเลเซียปฏิเสธคำขอของสหรัฐฯ ที่จะยกเลิกภาษีสรรพสามิตสำหรับเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ยาสูบ และอุตสาหกรรมยานยนต์” โดยระบุว่ามีอุตสาหกรรมยานยนต์แห่งชาติที่สำคัญและมีการจ้างงานประมาณ 700,000 คนในภาคส่วนนี้ อีกทั้งยังปฏิเสธที่จะยกเลิกข้อจำกัดการถือครองหุ้นของชาวต่างชาติในบางภาคส่วนยุทธศาสตร์ และยังคงยึดมั่นในกฎหมายแพลตฟอร์มดิจิทัลที่เข้มงวด
แต่มาเลเซียตกลงที่จะยกเลิกภาษีสินค้าเกษตรจากสหรัฐฯ หลายรายการ และอำนวยความสะดวกในการนำเข้าเนื้อสัตว์ฮาลาลจากสหรัฐฯ
“โดยรวมแล้ว ผมคิดว่าจากหลายประเด็นที่เรายึดมั่น เราค่อนข้างยินดีที่อเมริกาเข้าใจจุดยืนของเรา เราต้องการให้อัตราภาษีนี้มีความเป็นธรรมในภูมิภาคกับประเทศเพื่อนบ้านในอาเซียน ดังนั้นผมคิดว่าเราค่อนข้างพอใจเมื่อเทียบกับสถานการณ์ของเรากับพันธมิตรในอาเซียน” เต็งกู ซาฟรูล กล่าว
ขณะที่ จิรายุ ห่วงทรัพย์ โฆษกประจำสำนักนายกรัฐมนตรีกล่าวว่า “อัตราภาษีที่ตกลงกันจะช่วยให้ประเทศไทยรักษาความสามารถในการแข่งขันไว้ได้ นี่เป็น ‘แนวทางที่ทุกฝ่ายได้ประโยชน์’ ซึ่งจะทำให้ประเทศไทยสามารถรักษาฐานการส่งออกและเสถียรภาพทางเศรษฐกิจในระยะยาวได้ แนวทางนี้จะเน้นย้ำศักยภาพของไทยในเวทีการค้าโลก ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของนโยบายการค้าระหว่างประเทศ”
ด้านนายกฯ ฮุน มาเนต ของกัมพูชา ก็ออกมาเผยว่า “นี่เป็นข่าวดีที่สุดสำหรับประชาชนและเศรษฐกิจของกัมพูชาในการพัฒนาประเทศต่อไป” ฮุน มาเนต โพสต์ข้อความ พร้อมขอบคุณทรัมป์สำหรับความคิดริเริ่มและความเป็นผู้นำที่เด็ดขาด
นอกจากนี้ รองนายกฯ ซุน จันทอล ของกัมพูชา ยังให้สัมภาษณ์ว่า “ก่อนอื่นเลย ผมต้องขอบคุณประธานาธิบดีทรัมป์ที่กำหนดภาษีในอัตราที่ทำให้เราสามารถแข่งขันกับประเทศเพื่อนบ้านเราได้ และขอแสดงความขอบคุณประธานาธิบดีทรัมป์สำหรับการแทรกแซงอันสูงส่งเพื่อการหยุดยิงและสันติภาพ”
มุมมองจากผู้เชี่ยวชาญ...
“ทรัมป์กำลังใช้ภาษีศุลกากรที่เกินขอบเขตการค้า และเป็นเครื่องมือทางนโยบายต่างประเทศเพื่อให้ประเทศต่างๆ ยอมรับข้อเรียกร้องของสหรัฐฯ” ผู้เชี่ยวชาญบางคนตั้งข้อสังเกต
อาดิบ ซาลคาปลี นักวิเคราะห์ และกรรมการผู้จัดการจาก ‘Viewfinder Global Affairs’ บริษัทที่ปรึกษาด้านภูมิรัฐศาสตร์
“ข้อตกลงหยุดยิงไทย-กัมพูชา ซึ่งมีนายกฯ อันวาร์ของมาเลเซียเป็นคนกลางนั้้น ‘เป็นหนึ่งในปัจจัยสำคัญหลายประการ’ ที่อยู่เบื้องหลังการลดภาษีศุลกากรจำนวนมากสำหรับทั้งสามประเทศ”
— อาดิบ ซาลคาปลี นักวิเคราะห์ และกรรมการผู้จัดการจาก ‘Viewfinder Global Affairs’ บริษัทที่ปรึกษาด้านภูมิรัฐศาสตร์ บอกกับ CNA
“กระบวนการเจรจามีความซับซ้อนและได้รับอิทธิพลจากประเด็นที่ทับซ้อนกันหลายประเด็น...การเจรจาเหล่านี้มักเกี่ยวข้องกับประเด็นที่เชื่อมโยงกันหลายประเด็น สหรัฐฯ ต้องการการเข้าถึงตลาดที่มากขึ้นและต้องการขจัดอุปสรรคทางการค้าที่ไม่ใช่ภาษี ในขณะที่ประเทศอื่นๆ ที่ต้องการบรรลุข้อตกลงมักจะตอบสนองด้วยการเสนอสัมปทานแบบเลือกสรร” อาดิบ ตั้งข้อสังเกต
โจแอนน์ หลิน นักวิจัยอาวุโสและผู้ประสานงานร่วมของสถาบัน ‘ISEAS–Yusof Ishak’ ศูนย์ศึกษาอาเซียน
“นอกเหนือจากมุมมองทางการทูตของข้อตกลงหยุดยิงแล้ว มาเลเซีย ไทย และกัมพูชา ยังแสดงให้เห็นถึงความเต็มใจที่จะร่วมมือกับแนวทาง ‘การค้าแบบธุรกรรม’ ของทรัมป์”
— โจแอนน์ หลิน นักวิจัยอาวุโสและผู้ประสานงานร่วมของสถาบัน ‘ISEAS–Yusof Ishak’ ศูนย์ศึกษาอาเซียน กล่าว
“จากบทเรียนจากประเทศสมาชิกอาเซียนอย่างอินโดนีเซียและเวียดนาม (ซึ่งก่อนหน้านี้ได้รับอัตราภาษีที่ต่ำกว่า) ซึ่งมีรายงานว่าพวกเขาต่างเสนอคำมั่นสัญญาต่างๆ รวมถึงการเข้าถึงตลาดสินค้าสหรัฐฯ ที่กว้างขึ้น และคำมั่นสัญญาที่จะเพิ่มการนำเข้าสินค้าจากสหรัฐฯ”
“5 ประเทศสมาชิกอาเซียนที่สามารถลดภาษีลงเหลือ 19% ได้นั้น ถือเป็นประเทศที่เปิดกว้าง ยืดหยุ่น และเต็มใจที่จะเจรจาโดยตรงตามเงื่อนไขของสหรัฐฯ”
“หลายประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งมาเลเซีย กัมพูชา และอินโดนีเซีย ถูกมองว่าอยู่ในขอบเขตอิทธิพลของจีน ซึ่งประธานาธิบดีสีจิ้นผิง ได้เยือนมาเลเซีย กัมพูชา และเวียดนามเมื่อต้นปีที่ผ่านมา ตอกย้ำถึงความเกี่ยวข้องเชิงยุทธศาสตร์ของพวกเขา”
“การมีส่วนร่วมกับรัฐบาลเหล่านี้ สหรัฐฯ ไม่เพียงแต่ได้รับสัมปทานทางการค้าเท่านั้น แต่ยังเสริมสร้างสถานะของตัวเองในพื้นที่สำคัญของภูมิภาคที่กำลังมีการโต้แย้งอิทธิพลกับจีนอีกด้วย” หลิน กล่าว
รองศาสตราจารย์ ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ
“แม้ว่าการมีส่วนร่วมของสหรัฐฯ ในการเจรจาหยุดยิงจะเป็นกลยุทธ์ที่มีประสิทธิภาพซึ่งก่อให้เกิดประโยชน์เชิงบวกแก่ทั้งสองฝ่าย และช่วยเสริมสร้างภาพลักษณ์ของสหรัฐฯ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ในฐานะผู้รักษาสันติภาพ แต่นั่นอาจไม่ใช่เหตุผลหลักที่ทำให้การเจรจาภาษีประสบความสำเร็จ”
— รองศาสตราจารย์ ดร.อนุสรณ์ ธรรมใจ คณบดีคณะเศรษฐศาสตร์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย กล่าว
“ผมเชื่อว่ามันเป็นเรื่องของการเปิดเสรีทางการค้ามากกว่า นั่นคือกุญแจสำคัญในการเข้าถึงตลาด ซึ่งช่วยให้เราบรรลุข้อตกลงเรื่องภาษีศุลกากรในยุคทรัมป์ได้สำเร็จ...แม้อัตราภาษีจะเอื้ออำนวยมากขึ้น แต่การส่งออกของไทยน่าจะชะลอตัวลงในช่วงครึ่งหลังของปี 2025 ซึ่งสาเหตุหลักมาจากอัตราการเติบโตที่ ‘พุ่งสูงขึ้นอย่างมาก’ ในช่วง 5 เดือนแรก”
“ส่วนหนึ่งเป็นผลมาจากผู้นำเข้าจากสหรัฐฯ เร่งนำเข้าสินค้าเพื่อหลีกเลี่ยงภาษี เนื่องจากยังไม่ชัดเจนว่าอัตราภาษีศุลกากรขั้นสุดท้ายสำหรับสินค้าไทยจะเป็นเท่าใด” รองศาสตราจารย์ ดร.อนุสรณ์ กล่าว พร้อมเสริมว่า “การเติบโตของการส่งออกมีแนวโน้มที่จะฟื้นตัวในปี 2026”
อู วิรัก ผู้ก่อตั้ง ‘Future Forum’ สถาบันวิจัยนโยบายสาธารณะ
“สถานการณ์นี้เหมือนกับการกลับไปสู่สภาพเดิม เนื่องจากอัตราภาษีศุลกากรของกัมพูชาอยู่ในระดับเดียวกับภูมิภาคอื่นๆ”
— อู วิรัก ผู้ก่อตั้ง ‘Future Forum’ สถาบันวิจัยนโยบายสาธารณะ กล่าว
“มีเรื่องตลกอยู่ว่า คุณไม่จำเป็นต้องวิ่งเร็วกว่าหมี แค่ต้องวิ่งให้เร็วกว่าเพื่อนของคุณก็พอ เราคาดว่าภาพรวมสถานการณ์จะยังคงเหมือนเดิม (เมื่อเทียบกับครั้งก่อน)” อู วิรัก กล่าว พร้อมคาดการณ์ว่า “ผลกระทบต่ออุตสาหกรรมเครื่องนุ่งห่มจะน้อยมาก เนื่องจากสหรัฐฯ ไม่น่าจะเริ่มผลิตสินค้าดังกล่าวในประเทศเอง”
“สิ่งที่น่าสนใจคือการที่กัมพูชาผ่อนปรนสินค้าสหรัฐฯ แต่เราแทบจะไม่ซื้อสินค้าใดๆ จากสหรัฐฯ เลย ดังนั้นจึงไม่มีอะไรสำคัญ”
โรเบิร์ต คูปมา อดีตหัวหน้านักเศรษฐศาสตร์ขององค์การการค้าโลก
“ภาษาที่ใช้ในข้อตกลงภาษีศุลกากรเหล่านี้มี ‘ความคลุมเครือเชิงสร้างสรรค์’ มากมาย ซึ่งโดยปกติแล้ว ข้อตกลงทางการค้าจะมีรายละเอียดมาก แล้วการใช้ภาษาก็เฉพาะเจาะจงมาก แต่ข้อตกลงที่ทำขึ้นจนถึงขณะนี้มีรายละเอียดน้อยมาก”
— โรเบิร์ต คูปมา อดีตหัวหน้านักเศรษฐศาสตร์ขององค์การการค้าโลก ให้สัมภาษณ์กับ CNA
“ข้อตกลงเหล่านี้เปิดโอกาสให้ประธานาธิบดีสหรัฐฯ ประกาศชัยชนะได้ ในขณะที่คู่ค้าสหรัฐฯ ส่วนใหญ่ตัดสินใจไม่ตอบโต้เพื่อให้ได้รับอัตราภาษีที่ต่ำกว่าที่เคยถูกขู่ไว้ ทั้งสองฝ่ายสามารถกล่าวได้ว่า เราได้บางสิ่งจากข้อตกลงนี้ แม้ว่าจะยังไม่ทราบแน่ชัดว่าสิ่งนั้นคืออะไร และเมื่อเวลาผ่านไป เราต่างก็จะตีความภาษาของข้อตกลงในทางที่เอื้อประโยชน์ต่อตัวเอง’” คูปมา กล่าว
(Photo by MOHD RASFAN / POOL / AFP)
