Deep SPACE การแก้ไขรัฐธรรมนูญยังต้องผ่าน 3 ด่าน ที่ดูเหมือนจะฝ่าไปได้ยาก ทั้งเรื่อง การทำประชามติ การตั้งสสร. แต่ที่เป็นเป้าหมายหลักคือ หมวด 1 และ 2 ที่ชัดเจนว่ามีพรรคประชาชนที่ต้องการแก้ ส่วนพรรคอื่นสงวนไว้ไม่แตะต้อง คงต่อเผื่อใจเอาไว้มาก ๆ ถ้าอยากใช้รัฐธรรมนูญใหม่ติดตามใน Deep SPACE..ลึกกว่าที่รู้
ไม่รู้จะด่วนทำลายความหวังพรรคประชาชน(ปชน.) เร็วไปหน่อยหรือเปล่า เมื่อ นพ.ชลน่าน ศรีแก้ว สส.น่าน หนึ่งในแกนนำพรรคเพื่อไทย ลุกขึ้นอภิปรายนโยบายรัฐบาล ฟันธงว่า การจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่จะ‘ไม่ผ่าน’ ประชามติ
คงไม่ใช่เพราะเป็นความต้องการฝ่ายเดียวของพรรคส้ม ในขณะที่กระแสความต้องการรัฐธรรมนูญใหม่ของประชาชน ยังไปไม่ถึงจุดเดียวกับที่พลพรรคสีส้มต้องการเท่านั้น
หากดูจาก บวรศักดิ์ อุวรรณโณ รองนายกฯ ฝ่ายกฎหมาย แจกแจงในที่ประชุมสภาวานนี้(29 กันยายน 2568) มีขั้นตอนหลายด่านมาก โดยมีอย่างน้อย 3 ด่านหิน ที่ต้องฟันฝ่าผ่านไปให้ได้
ด่านแรก ต้องแก้ไขมาตรา 256 โดยเพิ่มหมวด 15/1 ว่าด้วยการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ก่อน ซึ่งตอนนี้มียื่นผ่านประธานรัฐสภาไปแล้ว 3 ร่าง 3 โมเดล แต่ไปกันคนละทางสองทาง และนัดพิจารณากันในรัฐสภาวันที่ 14-15 ตุลาคมนี้
ด่านที่สอง หลังร่างแก้ไขหมวด 15/1 ผ่านความเห็นชอบของรัฐสภาแล้ว ก็นำไปออกเสียงประชามติพร้อมกับการเลือกตั้งทั่วไปที่จะมีขึ้นในช่วงต้นปีหน้า ซึ่งมีสองคำถามด้วยกัน คือ
คำถามแรก เห็นด้วยกับการจัดทำรัฐธรรมนูญขึ้นใหม่หรือไม่
คำถามที่สอง เห็นด้วยกับเนื้อหาและวิธีการในหมวด 15/1 หรือไม่
ด่านที่สาม เมื่อทุกอย่างผ่านฉลุย ถึงค่อยไปดำเนินการ ‘ให้ได้มาซึ่งสสร.’ ตามที่กำหนดไว้ และเมื่อจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่เสร็จ รัฐสภาให้ความเห็นชอบตามขั้นตอนทั้ง 3 วาระแล้ว ก็นำไปให้ประชาชนออกเสียงประชามติอีกครั้ง ซึ่งเป็นครั้งที่สามตามที่ศาลรัฐธรรมนูญวินิจฉัยไว้
ถ้าทุกอย่างราบรื่น ประเทศไทยก็จะมีรัฐธรรมนูญ ฉบับที่ 21 ในรอบ 94-95 ปีของประชาธิปไตยไทย ในราวปี พ.ศ.2570-2571 โน่น เพราะต้องใช้เวลายกร่างราว 270-360 วัน
แต่ฟังจากที่รองนายกฯ บวรศักดิ์ แม่งานฝ่ายรัฐบาลชี้แจงผ่านสภาไว้ ก็ต้อง ‘เผื่อใจ’ เอาไว้มากๆ หน่อย เพราะดูยังมีข้อจำกัดอยู่อีกเยอะทีเดียว โดยเฉพาะความเข้าใจในเรื่องการจัดทำรัฐธรรมนูญใหม่ว่าทำได้มากน้อยแค่ไหน
‘การจัดทำรัฐธรรมนูญนั้น ไม่ได้ใช้คำว่าจัดทำรัฐธรรมนูญทั้งฉบับ รัฐบาลไม่ต้องการจัดทำรัฐธรรมนูญทั้งฉบับ แต่สนับสนุนให้มีการจัดทำรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ซึ่งเป็นไปตามนโยบายที่แถลงไว้’
ประเด็นตรงนี้มาจากคำถามเรื่องหมวด 1 หมวด 2 จะทำอย่างไร ยังเป็นข้อยกเว้น ‘ห้ามแตะ’ โดยเด็ดขาดอยู่อีกหรือไม่ ซึ่งรองนายกฯ บวรศักดิ์ ไม่ได้ปิดประตูห้ามเสียทีเดียว โดยบอกเป็นคนละขั้นตอนกัน แต่ก็ไม่วายส่งสัญญาณชัดๆ ไม่ให้แตะ
‘จะไม่มีการลงไปถึงเนื้อหาสาระของรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ดังนั้น เนื้อหาสาระของรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ ทุกท่านคงต้องรอว่า สสร.ที่มาจากหมวด 15/1 จะเขียนอะไร แต่ที่แน่ๆ พรรคภูมิใจไทยและพรรคใหญ่อีกพรรค จะไม่แตะหมวด 1 หมวด 2’
นอกจากจะปักป้าย ‘ห้ามเดินลัดสนามหญ้า’ เอาไว้แล้ว ในร่างฉบับพรรคภูมิใจไทย ที่เสนอโดยพรรคร่วมรัฐบาล ยังวางกับดักล๊อกไว้อีกหลายชั้น ตั้งแต่การแก้ไขมาตรา 256 ปรับหลักเกณฑ์การลงมติ วาระ 1 และวาระ 3 ยังคงสัดส่วนสว.ไว้ที่ไม่น้อยกว่า 1 ใน 5 จากเดิมไม่น้อยกว่า 1 ใน 3
รวมทั้ง ให้สิทธิรัฐสภาโหวตตีตกร่างรัฐธรรมนูญฉบับใหม่ด้วย หากพบเนื้อหาที่แก้ไขเปลี่ยนแปลงรูปแบบการปกครอง หรือแก้ไขหมวด 1 หมวด 2
ฟังดูแล้ว งานนี้แม้พรรคส้มจะ ‘ถอยแบบสุดซอย’ ยอมปรับกระบวนท่าใหม่ ขอแค่รื้อองค์กรอิสระและเรื่องเกี่ยวกับศาลก่อน ที่เหลือค่อยไปว่ากันทีหลังก็ตาม แต่โอกาสได้รัฐธรรมนูญใหม่คงไม่ง่าย
เพราะมีสิทธิ์‘ตกม้าตาย’ ไม่ผ่านด่านประชามติอย่างที่คุณหมอชลน่านว่าไว้เป็นไปได้สูงยิ่ง.
